10:40, 12/06/2013
Nhà thuốc Đồng Nhân Đường: "Thuốc quý" có chứa thủy ngân, thạch tín
Thời gian gần đây, dư luận rộ lên tin đồn về một loại thần dược do Tập đoàn Đồng Nhân Đường Bắc Kinh, Trung Quốc nghiên cứu và chế tạo. Đó là An cung ngưu hoàng hoàn, có khả năng chữa lành tai biến mạch máu não, đột quị và một số bệnh tim mạch khác. Chả thế mà giá của nó rất đắt: Từ 2,5 triệu đến 3 triệu đồng/viên. Theo quảng cáo, người bị tai biến mạch máu não, đột quị, chỉ cần uống liên tiếp trong 3 ngày, mỗi ngày 1 viên là khỏi!
Thế nhưng, kết quả phân tích chất của Cơ quan Quản lý dược phẩm và thực phẩm Mỹ (FDA) đã cho thấy trong thành phần của mỗi viên An cung ngưu hoàng hoàn, có chứa từ 80,7 đến 621,3 mg thủy ngân và 0,1 đến 36,6 mg thạch tín - là hai chất cực độc.
1. Là một trong những tập đoàn dược phẩm nổi tiếng nhất Trung Quốc, Đồng Nhân Đường được sáng lập dưới triều Thanh vào năm Khang Hy thứ 8 (1669). Đến năm Ung Chính nguyên niên (1723) Đồng Nhân Đường được giao trọng trách chữa bệnh cho vua quan triều đình, đồng thời chủ trì việc thờ cúng thủy tổ nghề Y. Theo các tài liệu, Đồng Nhân Đường đã chăm sóc sức khỏe cho 8 hoàng đế Thanh triều trong 188 năm (1723-1911).
Từ năm 1992, trong bối cảnh cải cách và mở cửa, Đồng Nhân Đường tuyên bố thành lập tập đoàn, gọi là Bắc Kinh Đồng Nhân Đường. Các sản phẩm của họ gồm có Ngưu hoàng thanh tâm hoàn, Đại hoạt lạc đan, Ô kê bạch phượng hoàn, An cung ngưu hoàng hoàn… Hiện tại, Tập đoàn Đồng Nhân Đường đặt trụ sở tại số 52 Đông, phố Hưng Long, quận Sùng Văn, thành phố Bắc Kinh.
Hầu hết các tour du lịch đến Bắc Kinh - đặc biệt là các tour của người nước ngoài - đều được hướng dẫn viên đưa đến Đồng Nhân Đường để nghe quảng cáo, xem mạch và… mua thuốc! Anh Trần Đức Bình, một du khách người Việt, nhà ở đường Minh Phụng, quận 11, TP HCM đã kể về Đồng Nhân Đường như sau: "Ấn tượng đầu tiên đối với đoàn chúng tôi là khuôn viên nhà thuốc rất rộng rãi, hoành tráng. Họ có những chiêu tiếp thị thuốc khéo tới mức ai vào đây cũng phải móc hầu bao. Trong khi giá thuốc ở đây thì cực kỳ đắt. Đông trùng hạ thảo 25 triệu đồng/100 gam, An cung ngưu hoàng hoàn 2,5 triệu đồng/viên, Ngư hoàng thanh tâm hoàn 2 triệu đồng/viên… nhưng vẫn có nhiều người mua vì tin rằng đây là thần dược.
2. Theo giới thiệu của Bắc Kinh Đồng Nhân Đường, thì An cung ngưu hoàng hoàn do danh y Ngô Cúc Thông thời nhà Thanh bào chế trên cơ sở kế thừa cổ phương, gồm những dược liệu thanh nhiệt, lương huyết, giải độc, hạ nhiệt tiêu đờm, thanh tâm... v.v... dùng để chữa trị chứng bệnh mê man bất tỉnh, nhiệt bệnh, tà nhập tâm bào, sốt cao hôn mê, mê man nói nhảm; trúng phong hôn mê, các bệnh viêm não, viêm màng não, bệnh não do trúng độc, xuất huyết não, chứng bại huyết...
Thành phần của An cung ngưu hoàng hoàn gồm: Ngưu hoàng (là sỏi trong túi mật của con trâu), sừng tê giác, xạ hương (là chất tiết ra từ tuyến nội tiết của con cầy hương đực), hùng hoàng (sulfur thạch tín - là một chất cực độc), uất kim (nhánh củ nghệ), băng phiến (hydorcarbon ở thể rắn, cũng là một chất độc), chu sa (sulfur thủy ngân, một chất cực độc), ngoài ra còn có một số loại thảo mộc như Hoàng cầm, Hoàng liên, Chi tử.
Cổng vào Bắc Kinh Đồng Nhân Đường.
Theo kết quả kiểm nghiệm của Cơ quan quản lý dược phẩm và thực phẩm Mỹ (FDA) thì mỗi viên An cung ngưu hoàng hoàn của Bắc Kinh Đồng Nhân Đường chứa từ 80,7 đến 621,3 mg thủy ngân và từ 0,1 đến 36,6 mg thạch tín. Nên biết rằng mặc dù là kim loại, nhưng thủy ngân thường tồn tại ở thể lỏng, thậm chí có thể bốc hơi tương đối dễ dàng ở nhiệt độ trong phòng. Nó chỉ chuyển sang trạng thái rắn khi ở nhiệt độ -39oC. Nó nằm trong danh sách các chất độc cực mạnh, rất nguy hiểm đối với môi trường và sức khỏe con người. Vì vậy, trong trang web của FDA, An cung ngưu hoàng hoàn thuộc danh mục thuốc từ chối nhập khẩu vì có mã vi phạm là "Độc, có chứa chất độc gây tổn hại đến sức khỏe con người".
Nếu "được nạp" vào cơ thể, thủy ngân sẽ gây ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh sản của cả phụ nữ và nam giới, gây tác hại đối với thai nhi, thậm chí gây quái thai, tay chân run, giảm trí nhớ, mất khả năng tập trung, mờ mắt và bị các chứng bệnh về thận. Liều gây tử vong là từ 10 đến 60mg/kg thể trọng.
Như thế, với một liều gồm 3 viên An cung ngưu hoàng hoàn, người uống trong 3 ngày đã đưa vào cơ thể từ 240mg đến hơn 1.800mg sulfur thủy ngân. Nếu người ấy cân nặng 50kg thì nó chưa đủ để gây chết nhưng thời gian bán hủy của sulfur thủy ngân trong cơ thể là 60 ngày. Trong thời gian này, sulfur thủy ngân tích tụ ở não và vỏ não rồi ôxy hóa thành dạng ion, kết hợp với gốc sulfydryl và protein của tế bào thần kinh, gây cản trở các enzym làm chức năng vận chuyển tế bào.
Riêng với thạch tín, khoa học đã xác định nếu hằng ngày người ta hấp thu vào cơ thể từ 0,007 - 0,06 mg/kg thể trọng thì không bị nhiễm độc. Liều lượng gây chết người sau 24 giờ là 2mg/kg thể trọng. Như thế, với 3 viên An cung ngưu hoàng hoàn, trong 3 ngày, người bệnh đã tự đưa vào người từ 0,3 đến hơn 100mg thạch tín. Chết thì không chết nhưng nó có thể gây ra hiện tượng ngộ độc cấp tính với những triệu chứng giống như bệnh tả, xuất hiện rất nhanh, có thể là ngay sau khi ăn phải thạch tín. Bệnh nhân nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy liên tục, khát nước dữ dội, mạch đập yếu, mặt nhợt nhạt rồi thâm tím, bí tiểu. Nếu không được cấp cứu kịp thời, người bệnh sẽ chết vì trụy tim mạch.
Còn nếu sử dụng dài ngày thì nó gây ra hiện tượng ngộ độc mạn tính: Triệu chứng bao gồm: Da mặt xám, tóc rụng, viêm dạ dày, viêm ruột, đau mắt, đau tai, đi đứng loạng choạng, người gầy còm, kiệt sức rồi tử vong trong vài tháng hoặc vài năm. Kết hợp với thủy ngân, băng phiến, nó còn gây ra tác hại ác liệt hơn nữa.
Thuốc An cung ngưu hoàng hoàn.
Bác sĩ - Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Xuân Hướng - nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam, cho biết: "Trước đây, chúng tôi từng hướng dẫn cho 13 bệnh nhân xuất huyết não dùng An cung ngưu hoàng hoàn theo yêu cầu của gia đình nhưng chỉ có 3 bệnh nhân sống, còn 10 trường hợp khác không hiệu quả hoặc tử vong, hoặc như những bệnh nhân không dùng An cung ngưu hoàng hoàn. Công dụng uống phòng bệnh đột quị, cải tử hoàn sinh chỉ là lời đồn thổi, thuốc chỉ phát huy tác dụng khi được bác sĩ chỉ định điều trị đúng người, đúng bệnh, chứ không thể cứ muốn là dùng". Chả thế mà ở nhiều nước trên thế giới, An cung ngưu hoàng hoàn đã bị cấm lưu hành.
3. Một loại thuốc khác do Bắc Kinh Đồng Nhân đường sản xuất cũng có độc chất. Đó là Đại hoạt lạc đan. Cấu tạo của nó ngoài một số cây thuốc, vị thuốc, còn có "ma hoàng". Loài thực vật này từ xa xưa đã được sử dụng cho nhiều mục đích y học khác nhau. Thành phần chính của cây "ma hoàng" là ephedrin và pseudoephedrin, trong đó ephedrin chiếm khoảng 40-90% hàm lượng, phần còn lại chứa pseudoephedrin và các dạng khử mêtyl của chúng. Ephedrin bị coi là chất kích thích (doping) nên bị cấm sử dụng trong các cuộc thi đấu thể thao, chưa kể các amin kích thích thần kinh giao cảm như ephedrin làm tăng nhịp tim và huyết áp. Vì thế nó nguy hiểm với những người có tiền sử liên quan đến các bệnh tim mạch.
Vào đầu những năm thập niên 1990, e ngại về độ an toàn của ma hoàng và các sản phẩm có nguồn gốc ma hoàng bắt đầu tăng lên trong công chúng Mỹ mặc dù nó có khả năng làm tăng tiết mồ hôi, làm dịu cơn hen và có tính lợi tiểu. Do ma hoàng là một loại dược thảo, và các sản phẩm có chứa ma hoàng được tiếp thị như là thực phẩm chức năng nên đã qua mặt được Cơ quan quản lý dược phẩm và thực phẩm Mỹ FDA.
Chỉ đến khi xảy ra tổng cộng 155 ca tử vong do ma hoàng, phần lớn trong số đó liên quan đến đột quỵ, tim mạch nên ngày 30/12/2003, FDA ra thông báo - có hiệu lực từ ngày 12 tháng 4 năm 2004 - cấm bán các sản phẩm có chất ma hoàng - kể cả thực phẩm chức năng với lý do "gây ra nguy cơ quá cao về bệnh tật hay thương tổn". Một số bang khác ở Mỹ đã ban hành các sắc luật riêng, liên quan đến việc mua bán ma hoàng và các sản phẩm chứa nó, còn chặt chẽ hơn cả các quy định của FDA.
4. Trong Tây y, ngoại trừ những loại thuốc bổ tổng hợp, còn thì hầu hết thuốc chữa bệnh đều chỉ chứa 1 hay 2 hoạt chất, có tác dụng tấn công trực tiếp vào nguyên nhân gây bệnh. Trước khi đưa ra thị trường, thuốc đã được kiểm nghiệm rất kỹ lưỡng về tác dụng phụ và độc tính đối với con người nhưng trong Đông y, thuốc chữa bệnh thường có nhiều chất - lắm khi lên đến 10, 15 chất - chất này bổ sung hoặc làm tăng tác dụng của chất kia. Nó bao gồm nhiều loại thảo mộc với công thức: Sử dụng một hay nhiều loại thảo mộc A, B, C… để giải độc hoặc trung hòa các độc tố chứa trong thảo mộc D, E nhằm tăng khả năng chữa bệnh của độc tố nên việc cho thạch tín, thủy ngân vào An cung ngưu hoàng hoàn cũng nằm trong công thức này.
Tuy nhiên, hiếm thấy loại thuốc Đông y nào nêu ra các kết quả kiểm nghiệm và tác dụng phụ - nhất là khi phải sử dụng lâu dài. Trong một báo cáo của tạp chí chuyên về Y học có uy tín trên thế giới là The New England Journal of Medicine, Vol. 333, những viên An cung ngưu hoàng hoàn có chứa từ 3,21 đến 36,6 mg thạch tín và 80,7 đến 621,3 mg thủy ngân. Báo cáo cho biết ngộ độc mãn tính đã được ghi nhận ở những người ăn phải ít nhất là 10 mg thạch tín và 260mg thủy ngân mỗi ngày. Tại Australia, Cơ quan Quản lý sức khỏe bang Victoria (Health Victoria Gorvement Australia) cũng có báo cáo ghi nhận độc tính của An cung ngưu hoàng hoàn do thành phần thủy ngân, thạch tín có trong viên thuốc.
Nói một cách công bằng, không thể phủ nhận tính hiệu quả của các bài thuốc Đông y trong việc chữa bệnh và hiện nay, rất nhiều quốc gia có nền Y học hiện đại cũng đã tiến hành nghiên cứu những loại thảo dược dùng trong Đông y nhằm tìm ra biện pháp tối ưu, phục vụ sức khỏe con người. Tuy nhiên, cần phân biệt rõ những loại thuốc đã được đánh giá, kiểm nghiệm bằng khoa học với những loại thuốc mà công dụng của nó chỉ nghe qua lời đồn thổi.
Thực tế cho thấy Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội đã ghi nhận 2 trường hợp tự ý uống An cung ngưu hoàng hoàn. Người thứ nhất 8 ngày sau khi uống, xuất hiện triệu chứng đau đầu dữ dội, nôn ra thức ăn, đồng tử giãn, nhiễm trùng phổi, thở yếu, chảy máu nhiều nơi, ý thức chậm dần rồi hôn mê do xuất huyết tiểu não. Sau khi bệnh nhân được chỉ định ngừng thuốc "An cung" thì hiện tượng chảy máu dừng lại. Người thứ hai có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, bị đột quị. Sau 15 ngày sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn, bệnh nhân rơi vào tình trạng hôn mê, đồng tử giãn, thở qua mở khí quản, xuất hiện chảy máu mũi, miệng, chân răng, chảy máu vết mở khí quản. Qua xét nghiệm, bệnh nhân bị rối loạn đông máu. Lập tức các bác sĩ yêu cầu ngừng sử dụng An Cung ngưu hoàng hoàn rồi sau 4 ngày điều trị tích cực, bệnh nhân ổn định.
Bác sĩ Nguyễn Xuân Hướng cho biết: "Hiện tại trong nước chưa có một chỉ định hay hướng dẫn sử dụng thuốc An cung ngưu hoàng hoàn bằng văn bản pháp quy. Loại thuốc này được nhiều nước sử dụng, gia giảm và đặt tên thương mại khác nhau để bán mà không có kiểm định chất lượng. Vì vậy, người bệnh có bệnh thì vái tứ phương nhưng đừng vái lung tung mà gặp họa"
Vũ Cao
Đăng nhận xét