Ung thư và ý nghĩa của các chỉ số chỉ điểm ung thư (tumor marker)

triduchospital.com Ung thư và ý nghĩa của các chỉ số chỉ điểm ung thư (tumor marker)

Tỉ lệ người mắc bệnh ung thư đang gia tăng nhanh chóng vì nhiều lý do: tuổi thọ con người dài hơn, các vấn đề về môi trường, chế độ ăn uống... Ngay cả ở những nước phát triển với điều kiện đầy đủ về vật chất và chất lượng cuộc sống ở mức cao thì người dân vẫn phải đối mặt với nguy cơ bị ung thư cao. .

1. Ung thư là gì? Ung thư là một nhóm bệnh cực kỳ phức tạp với hơn 100 loại bệnh khác nhau. Ungthư liên quan đến các tế bào của con người đã mất khả năng kiểm soát và tăngtrưởng bất bình thường, dần dần chuyển thành khối u ác tính. Những khối u nàyngày càng lớn dần do sự lớn lên về kích thước và số lượng tế bào bất thường,kết hợp với sự di căn khó kiểm soát khi mà các tế bào ung thư di chuyển trongmạch máu và đi đến các vị trí mới trong cơ thể. Tỉ lệ người mắc bệnh ung thư đang gia tăng nhanh chóng vì nhiều lý do: tuổi thọcon người dài hơn, các vấn đề về môi trường, chế độ ăn uống... Ngay cả ở nhữngnước phát triển với điều kiện đầy đủ về vật chất và chất lượng cuộc sống ở mứccao thì người dân vẫn phải đối mặt với nguy cơ bị ung thư cao. Vì vậy,chính bạn nên tự bảo vệ mình trước nguy cơ bị ung thư càng sớm càng                                                             2. Làm thếnào có thể kiểm soát được Ung thư? Ung thư là sát thủ số 1, một trong "tứ chứng nan y" bởi vì nó thường được pháthiện khi có biểu hiện lâm sàng và điều trị muộn. Việc chẩn đoán thường đượcthực hiện sau khi bản thân bạn đã cảm nhận thấy các dấu hiệu lâm sàng như: cảmthấy một khối u ở vú, một sự chảy máu bất thường ... thì việc điều trị trở nênrất khó khăn và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việc phát hiện từ rất sớm các dấu hiệutiềm ẩn của ung thư sẽ là một biện pháp dự phòng hiện đại trong việc giảm thiểutỉ lệ tử vong, nâng cao hiệu quả điều trị. 3. Các phương pháp dự phòng Ung thư  3.1. Ngăn chặnnguy cơ mắc ung thư Dự phòng ung thư đơn giản nhất là thay đổi thói quen không tốt cho sức khỏe. Vídụ: không hút thuốc lá và uống rượu có thể làm giảm 50% nguy cơ mắc bệnh ungthư. 3.2. Phát hiện ung thư sớm Cách phát hiện ung thư sớm phổ biến hiện nay là làm một số xét nghiệm chuẩnđoán ung thư sớm khi đã có một số dấu hiệu lâm sàng xuất hiện. Ví dụ: + Xét nghiệm xâm lấn: chụp X – Quang, nội soi... + Xét nghiệm không xâm lấn: Papsmear, cộng hưởng từ MRI, kiểm tra liều lượngPSA, .... Chuẩn đoán ung thư sớm cũng có thể là một quá trình theo dõi diễn biến của bệnhtrước, trong và sau khi điều trị. Quá trình này khác nhau đối với từng loại ungthư vì tính di căn khác nhau. Ví dụ: ung thư vú thường di căn từ rất sớm và khókiểm soát, vì thế bệnh nhân bị ung thư vú phải được theo dõi suốt cả đời. Tuy nhiên, nếu việc sàng lọc ung thư từ rất sớm khi mà chưa xuất hiện cácdấu hiệu lâm sàng sẽ cho chúng ta cơ hội rất lớn để điều trị khỏi hoàn toàn chobệnh nhân. 3.3. Phát hiện nguy cơ bị ung thư từ rất sớm Xét nghiệm chuẩn đoán ung thư từ rất sớm là một giải pháp hữu hiệu và triệt đểtrong việc nâng cao khả năng điều trị và sống sót trước căn bệnh ung thư. Như đã mô tả ở trên, việc chụp X- quang, nội soi, chụp cộng hưởng từ MRI,Papsmear chỉ giúp việc phát hiện sớm ung thư khi đã có một số dấu hiệu lâmsàng. Tuy nhiên, nếu sử dụng các chỉ thị ung thư (Tumor marker – TM) và tổ hợpcủa chúng sẽ cho phép phát hiện nguy cơ bị ung thư từ rất sớm, có thể giúp cảithiện đáng kể khả năng phòng chống ung thư và phòng ngừa tái phát. 4. Chỉ thịUng thư là gì? Các chỉ thị ung thư là những chất được tìm thấy trong máu, nước tiểu hoặc cácmô của bệnh nhân đang trong quá trình phát triển ung thư. Những chỉ thị ung thưnày là các sản phẩm từ chính khối u đó hoặc các cơ quan trong cơ thể. Việcnghiên cứu mối liên hệ giữa các chỉ thị này với các dạng ung thư lành tính hoặcác tính là một vấn đề hết sức khó khăn Một chỉ thị ung thư lý tưởng cần phải: - Đặc hiệu cho một bệnh - Độ nhạy cao: giá trị cut-off thấp - Cung cấp một giá trị tương quan với kích thước khối u - Có vòng đời ngắn để cho phép theo dõi một cách hiệu quả: thể hiện các giá trịgiảm nhanh trong khi điều trị hoặc tăng khi tái phát. Các chỉ thị ung thư này rất hữu ích để phát hiện và theo dõi diễn biến của ungthư. 1) Trong công tác dự phòng bệnh:  việc phát hiện ung thư từrất sớm giúp bảo vệ sức khỏe và mạng sống tốt hơn, làm cơ sở cho việc xây dựngchiến lược bảo vệ sức khỏe trong tương lai. 2) Trong công tác theo dõi diễn biến của bệnh: việc theo dõi sátsao các diễn biến khởi phát của căn bệnh ung thư là rất quan trọng, các dấuhiệu đó có thể tăng nhẹ hoặc trung bình trong khoảng từ 6-12 tháng trước khicác dấu hiệu ung thư lâm sàng xuất hiện. Danh sách các chỉ thị Ung thư Danh sách các chỉ thị ung thư dành cho phụ nữ CEA, CA 15-3, CA 19-9, CA 125, CA 72-4, AFP, BHCG, B2M, NSE, CYFRA 21-1 Danh sách các chỉ thị ung thư dành cho nam giới CEA, CA 19-9, CA 125, CA 72-4, PSA+FPSA, AFP, BHCG, B2M, NSE, CYFRA 21-1 Các dạnh bệnh ung thư chính và các chỉ thị ung thư có liên quan  Dạng ung thư Chỉ thị ung thư Vú CA15-3, CEA, Cyfra 21-1 Buồng trứng CEA, CA125, CA 19-9, AFP, BHCG Tử cung SCC, Cyfra 21-1; CEA, CA 19-9, CA 125 Tuyến tiền liệt PSA, FPSA and ratio Tinh hoàn BHCG, AFP Ruột kết CEA, CA 19-9, CA 125 Tụy CEA, CA 19-9, CA 72-4 Gan AFP, CEA Dạ dày CA 72-4, CEA, CA 19-9 Thực quản CEA, Cyfra 21-1 Tuyến giáp CEA, NSE Phổi NSE, CYFRA 21-1, CEA, CA 125, CA 19-9 Bàng quang TPA, CEA, Cyfra 21-1 Hàm lượng của các chỉ thị ung thư Các xét nghiệm trêncần được thực hiện ít nhất 1 lần/năm hoặc nhiều hơn nữa. Theo YTON.VN